موقعيت و جغرافيايي طبیعی استان : استان اردبيل در شمال غرب ايران با مساحتي معادل 17950 كيلومترمربع (1/1 % از مساحت كشور) قرار گرفته است.اين استان از لحاظ جغرافيايي در 37.45 تا 39.42 عرض شمالي و 47.30 تا 48.55 طول شرقي از نصف النهار گرينوچ در شمال غرب ايران واقع شده و از شمال با جمهوري آذربايجان از شرق با استان گيلان از جنوب با استان زنجان و از غرب به استان آذربايجان شرقي محدود شده است.

اين استان با شكل كشيده و طولي خود در جهت شمال – جنوب ، و به دليل شرايط خاص جغرافيايي از تنوع محيطي زيادي برخوردار است. جنوبي ترين قسمت آن بر عرض جغرافيايي 37.45 و شمالي ترين نقطه آن بر عرض 39.42 دقيقه منطبق است. اين گستردگي در محور عرض جغرافيايي ، همراه با عامل ارتفاع دشتها و كوهستانهاي آن در تركيبي هماهنگ با همجواري درياي خزر ، موقعيت خاصي به استان بخشيده است ناهمواريهاي استان : سيماي طبيعي در استان اردبيل با ساير نواحي فلات آذربايجان تفاوت هاي زيادي دارد.

اين استان بخشي از فلات مثلثي شكل ايران در شرق فلات آذربايجان بوده كه حدود 3/2 آن داراي بافت كوهستاني با اختلاف ارتفاع زياد و بقيه را مناطق هموار و پست تشكيل مي دهند. اراضي شمالي و هم مرز با جمهوري آذربايجان را در امتداد ارس ، زمين هاي پست و جلگه اي تشكيل مي دهند كه كمتر از 200 متر از سطح درياي آزاد ارتفاع دارند. درجنوب نيز قسمت هاي اصلي مركز استان با دره رود قزل اوزن كه بين منحني 1400 – 800 متر قرار گرفته است. مشخص مي شود سبلان : اصلي ترين شاخص جغرافيايي استان را توده آتشفشاني سبلان تشكيل مي دهد كه با بستري كوهستاني و پرصلابت در مركز استان واقع شده است. اين توده بستر كوهستاني با 4811 متر ارتفاع كه قسمت غربي آن در محدوده شهرستان سراب (استان آذربايجان شرقي) قرار گرفته با دريافت بارش به صورت برف و انباشت آن براي مصرف در تابستان ، رودهاي بزرگ و كوچك زيادي را در استان تغذيه مي كند.

ارتفاعات باغرو : ارتفاعات باغرو ادامه رشته جبال البرز بوده كه بر خلاف جهت عمومي البرز كه شرقي غربي مي باشد به صورت شمالي جنوبي كشيده شده اند. سازندهاي اين قسمت از كوه ، با سازندهاي سبلان تفاوت فاحشي دارد. محيط تالش يك محيط رسوبي بوده در حالي كه سبلان يك محيط ولكانيكي است. دامنه هاي غربي بخش شمالي تالش از سازندهاي آتشفشاني ائوس و دامنه هاي شرقي آن از رسوبات دريايي كرتاسه مي باشد.

كوههاي تالش : بر خلاف كوههاي ديگر از رشته كوههاي استان ، تالش است كه بر خلاف كوههاي ديگر ، به موازات كناره درياي خزر از شمال به جنوب كشيده شده است. اين رشته كوه از منتهي اليه شرقي كوههاي برزند شروع و در سراسر حدود شرقي استان ، با افزايش تدريجي ارتفاع ، به طرف جنوب كشيده مي شود و در خارج از محدوده استان به رشته كوه البرز مي پيوندد.

رشته كوه تالش در قسمت هاي مختلف خود به نام هاي پشتاسارا ، بغرو و پلنگا نيز ناميده مي شود . رشته كوه پلنگا در حوالي درياچه نئور از رشته اصلي منشعب و در سراسر شهرستان خلخال كشيده شده است. بلندترين نقطه اين شاخه فرعي ، قله 3322 متري آغ داغ و كوههاي پلنگا ، سهدي و ازنو ، از ديگر قلل آن مي باشند . از قلل ديگر رشته كوه تالش مي توان حصار بلاغي ، عجم و شاه معلم را نام برد.

دشت مغان : دشت مغان از شمال و شرق با جمهوري آذربايجان هم مرز بوده حداكثر ارتفاع آن 500 متر و حداقل آن 40 متر و مساحت كل حوزه آبريز مغان بيش از 790 كيلومتر مربع است. مهمترين مشخصه ژئوفيزيكي جلگه مغان وجود يك لايه رسي سنگين در سطح به ضخامت متفاوت حداكثر 20 متر در دشت است. دشت مغان به دليل تاثيرپذيري از رودخانه ارس و سد اصلاندوز در دهه هاي اخير دستخوش تغيير و تحولات بنيادي شده و به دليل وجود خاك حاصلخيز كليه نواحي دشتي آن زير كشت آبي از جمله گندم ، جو ، پنبه ، چغندر قند و ذرت رفته و از نقطه نظر اقتصادي و توسعه كشاورزي در سطح كشور مطرح بوده است ولي همين پيشرفت و توسعه خود باعث بروز مشكلات ناشي از مصارف زياد سموم و فاضلاب واحدهاي بزرگ صنعتي و شهري و معضلات زيست محيطي گرديده است .

شهرستان هاي بيله سوار و پارس آباد در اين ناحيه واقع شده است. دشت مشگين شهر : ارتفاع دشت مشگين شهر حدود 1100 متر و حوزه آبريز آن 3921 كيلومترمربع و مساحت دشت حدود 430 كيلومترمربع است. اين دشت از شمال به رشته كوههاي صلوات و از جنوب به دامنه سبلان و از شرق به ارتفاعات غربي دشت اردبيل و از غرب به ارتفاعات اهر محدود مي شود . رودخانه هاي جاري در دشت مشگين شهر خياوچاي و قره سو مي باشد . اين دشت با استفاده از دو رودخانه فوق از اهميت ويژه اي در توليدات باغي و تاكستان برخوردار بوده و مهمترين اجتماع انساني آن شهر مشگين شهر و روستاهاي اطراف آن است.

دشت اردبيل : دشت اردبيل در پست ترين قسمت خود در حوالي پل ساميان 1294 متر از سطح درياي آزاد اختلاف ارتفاع دارد و حوزه آبريز آن معادل 853 كيلومترمربع بوده كه از شمال به ارتفاعات مرزي بين ايران و آذربايجان ، از شرق به ارتفاعات تالش ، از جنوب به آرپاچاي و از غرب به دامنه كوه سبلان ختم مي شود . ارتفاعاتي كه دشت وسيع اردبيل را احاطه نموده اند ادامه چين خوردگي البرز بوده و رسوبات و آبرفت هاي قديمي بيشتر در حاشيه دشت اردبيل گسترش دارند.

دشت خلخال : گستره قابل ملاحظه اي به مفهوم دشت در ناحيه خلخال وجود ندارد ولي حدود 120 كيلومترمربع در كنار شهر و اطراف شهر خلخال در پايين دشت گيوي بعد از شهر کوثر مي توان به عنوان دشت مورد نظر قرار گيرد. به طوريكه اين ناحيه قسمتي از شمال غرب كوههاي تالش بوده كه خود بخشي از البرز غربي مي باشد . قديمي ترين تشكيلات كه در شمال شرقي ناحيه است مربوط به آهك هاي مرجاني و آهك هاي ماسه اي دوره كرتاسه بوده كه تقريبا در اطراف روستاي كلي مشاهده شده اند.